"احمد شاملو"گــفــت‌و‌گــو در مــیـــانِ راه "

"احمد شاملو"گــفــت‌و‌گــو در مــیـــانِ راه " بر اساسِ قطعه‏یى از فدریکو گارسیا لورکا"  

(21 آذر سالروز تولد احمد شاملو)

گــفــت‌و‌گــو در مــیـــانِ  راه

احـمـد شـامـلـو

(بر اساسِ قطعه‏یى از فدریکو گارسیا لورکا)

□

یک صدا: ــ تلخ

خرزَهره‏هاى حیاطم

خرزَهره‏هاى حیاطِ خونه‏م .

تلخ

مغزِ بادوم

مغز بادومِ تلخ.

دو سوارِ جوان با کلاه‏هاىِ لبه‏ پهن در جاده ‏مى‏گذرند. مسافر بودن‏شان از لباس و بار و بندیل‏شان آشکار است .

اولى:ــ حسابى‏ داره ‏دیرمون ‏می‏شه.

دومى:ــ دیگه پاک شب‏ شد.

اولى:ــ راستى، هى یادم ‏می‌ره بپرسم: این یارو کیه ؟

دومى:ــ اینى‏ که از دمبال‏مون میاد ؟

اولى صدا مى‏زند. انگار براىِ ‏امتحان :ــ گایاردو !

دومى بلندتر. با اطمینانِ ‏بیش‌تر :ــ گایاردو، آهاى گایاردو !

گایاردو از دور :ــ دارم میام.

سکوت.

اولى:ــ چه زیتون‏زارِ پُر و پیمونى !

دومى:ــ آره، محشره.

سکوتِ ‏طولانى.

اولى:ــ من مسافرتِ شبونه‏رو خوش‏ ندارم.

دومى:ــ مثِ من.

اولى:ــ شب واسه کَپیدَنه.

دومى:ــ گفتى!

قورباغه‏ها و جیرجیرک‏هاىِ تابستانِ اندلس.

گایاردو دست‏هایش ‏را زیرِ کمربند فرو بُرده، ‏تفریح‏کنان راه طى‏ مى‏کند.

گایاردو مى‏خوانَد:ــ آى، آى‏آى !

از مرگ چیزى پرسیدم.

آى، آى‏آى!

صداى ‏سوارِ اولى از خیلى‏ دور :ــ گایاردو !

صداىِ ‏سوارِ دومى از همان ‏فاصله :ــ گایاردو، آهـاى !

سکوت.

گایاردو در جاده ‏تنهاست. چشم‏هاىِ ‏درشتِ ‏سبزش‏ را تنگ ‏مى‌کند و بالِ‏ِ فراخِ ‏بالاپوشش ‏را به ‏خودش‏ مى‏پیچد. کوه‏هاىِ بلندى‏ اطراف‌اش‏ را فراگرفته. ساعتِ ‏بزرگ‏ِ نقره‏اش در هر قدم به‏ طرزِ مبهمى ‏در جیبش‏ صدا مى‏کند. سوارى به ‏او مى‏رسد و پا به ‏پایش به‏ راه مى‏افتد.

سوار:ــ خسته‏نباشى !

گایاردو:ــ در اَمونِ خدا !

سوار:ــ شمام میرى غرناطه ؟

گایاردو:ــ منم راهى‏ىِ غرناطه‏م، آره .

توجهِ ‏زیادى به ‏سوار نمى‏کُند.

سوار:ــ پس هردومون یه ‏مقصد داریم.

گایاردو بى‏ هیچ توجهِ ‏خاصى:ــ اوهوم.

سوار:ــ مى‏خواى ترکِ من سوار شى ؟

گایاردو:ــ هنوز که پاهام باکى‏شون نیس.

آشکارا براى ادامه‏ى ‏گفت‏ و گو پىِ حرفى ‏مى‏گردد.

سوار:ــ من ... من‏ از مالاگا میام .

گایاردو:ــ خب ...

سوار:ــ خودم ‏نه ، اما برادرام  اون‏جا زنده‏گى ‏مى‏کُنن.

گایاردو براى‏ این‏که ‏چیزى‏ گفته ‏باشد:ــ چن‏ تایى‏ هسن ؟

گلى‏ را که‏ مى‏چیند با رضاىِِ خاطر بو مى‏کُند.

سوار:ــ سه ‏تا...  تو معامله‏ىِ  ‏کارد و خنجر و این ‏حرفان. خب‏ دیگه، نون‏شون باید از یه ‏راهى دربیاد دیگه.

گایاردو:ــ حلال‏شون !

سوار:ــ کارداىِ ‏طلا  و کارداىِ  ‏نقره ها... تو این ‏مایه‏ها ...

گایاردو:ــ کارد  که ‏بود دیگه چه ‏فرق ‏مى‏کنه ؟ هر چى ‏شد باشه ...

سوار:ــ نه ... زمین تا آسمون ...

گایاردو:ــ آره ‏بابا ، زردش  گرون‏تره.

سوار:ــ کاردِ طلا  یه ‏راس فرو مى‏ره  تو قلب، کاردِ نقره  گََردَنو عینِ ساقه‏ى ‏علف مى‏بُره.

گایاردو:ــ عینِ ساقه‏ى علف ! ... واسه بریدنِ نون که ... به ‏کار نمیرن ؟

سوار:ــ نونو با دست تیکه ‏مى‏کنن.

گایاردو:ــ اوو !... آره . با دست ...  تاییدِ ریشخندآمیز: با دست ...

اسب ‏شیطنت ‏مى‏کند.

سوار:ــ آروم حیوون !

گایاردو:ــ با خودش: به ‏اسبشه ... به ‏سوار: ناراحتى‏ش واسه ‏خاطرِ شبه  ‏که بد قلقى مى‏کنه.

جاده‏ى  ‏پُرموج، سایه‏ى ‏اسب‏ را پیچ ‏و تاب مى‏دهد.

سوار:ــ ببینم : یک کارد مى‏خواى ؟

گایاردو:ــ نه.

سوار:ــ منظورم همین ‏جوریه ... پیشکشى.

گایاردو:ــ نه. اصلن ... هیچ جورش ...

سوار:ــ همیشه واسه‏ت پانمیده ها.

گایاردو:ــ خب. اون‏ که ‏بعله.

سوار:ــ کارداى‏ِ دیگه به ‏لعنتِ ‏خدام ‏نمى‏ارزَن. کارداىِ ‏دیگه سُستن و از خون وحشت شون وَر مى‏داره. کاردایى که ‏ما میرفوشیم سردن. حالیته؟ فرومیرن گرم‏ترین ‏جا رو پیدا مى‏کُنن و همون‏جا، جاخوش‏ مى‏کُنن .

گایاردو خاموش ‏مى‏مانَد. دست‏ِِِِ راستش ‏که ‏انگار کارد طلایى ‏تو مشت‏اش ‏گرفته یخ ‏مى‏کند.

سوار:ــ مى‏بینى چه‏ کاردِ خوشگلیه ؟

گایاردو:ــ خیلى گِرونه ؟

سوار:ــ تو که مفت‏شم نمى‏خواسى.

کاردِ  طلایى نشان‏ مى‏دهد  که ‏نوکش مثلِ ‏شعله مى‏درخشد.

گایاردو:ــ حالام نگفتم مى‏خوام.

سوار:ــ بیا تَرکِ ‏من سوار شو آمیگو!

گایاردو:ــ هنو مونده نیسم.

اسب از چیزى متوحش‏ مى‏شود.

سوار در حالِ کشیدنِ افسار :ــ گیرِ چه ‏جونِوَرى افتادیم ها !

گایاردو:ــ واسه ‏خاطر تاریکیه.

سکوت.

سوار:ــ برات ‏گفتم سه ‏تا برادرام تو مالاگا هسن؟ اون‏جا بازارِ کارد خیلى‏خیلى داغه. کلیساىِ ‏اعظمم دوهزار تا شو خریده واسه ‏زینتِ محراباش ‏وعوضِ ناقوس. از کشتى‏هام کلى‏ها پیش‏خرید مى‏کنن، یا ماهی‌گیرایى ‏که خاکى‏ترن.. تو تاریکى‏ى ‏شب قیافه‏هاشون از برقِ تیغه‏هاىِ ‏بلند و باریکِ ‏کارد روشن ‏میشه .

گایاردو:ــ اوم‏م، محشره !

سوار:ــ کى مى‏تونه بگه نیس ؟

شب‏ مثلِ شرابِ ‏صدساله، غلیظ مى‏شود.

مارِ عظیمِ جنوب، تو صبحِ کاذب چشم ‏وامى‏کند و خفته‏گان تو وجودشان‏ میلِ مقاومت‏ناپذیرى‏ احساس‏ مى‏کنند که ‏به ‏افسونِ فساد دوردستِ ‏معطر، خودشونو از مهتابى‏ها پرتاب ‏کنند.

گایاردو:ــ راهو گم ‏نکرده‏یم ؟

سوار اسبش‏ را نگه ‏مى‏دارد :ــ مظنه چرا !

گایاردو:ــ سرمون گرمِ صحبت ‏بود حالى‏مون نشد.

سوار:ــ اون روشنى مالِ غرناطه نیس ؟

گایاردو:ــ نمى‏دونم.

سوار:ــ دنیا بدجور دَرَندَشته.

گایاردو:ــ دَرَندَشت ‏و، حسابى خالى .

سوار:ــ گفتى !

گایاردو:ــ عجب ناامید شده‏م  ! آى، آى‏آى !

سوار:ــ اون‏جا که ‏بِرسى چى‏کار مى‏کنى ؟

گایاردو:ــ یعنى منظورت کاریه ‏که ‏مى‏کنم ؟

سوار:ــ اگه موندى‏ هم  واسه ‏چى‏ مى‏مونى ؟

گایاردو:ــ واسه‏ چى مى‏مونم ؟

سوار:ــ من با این ‏اسب مى‏افتم ‏دوره، کارد میرفوشم. حالا اگه ‏این کارو نکنم چى پیش ‏میاد ؟

گایاردو:ــ مى‏پرسى چى پیش ‏میاد ؟

سکوت .

سوار:ــ دیگه باید نزدیکاىِ غرناطه ‏باشیم .

گایاردو:ــ راسى ؟

سوار:ــ چراغا رو نمى‏بینى ؟

گایاردو:ــ آره‏ آره ، مى‏بینم مى‏بینم.

سوار:ــ حالا تَرکِ اسبم سوارمیشى ؟

گایاردو:ــ یه ‏خورده بعد.

سوار:ــ بابا سوار شو دیگه. بجمب. باید پیش‏ از آفتاب برسیم... این کاردم بسون ... همین‏جور مفتکى. یادگارى.

سوار گایاردو را کومک ‏مى‏کند که ‏سوار شود.

کوهِ روبه‏رو غرقِ شوکران و گزنه ‏است.

ـــــــــــــــــــــــــــــ

* عنوانِ ‏اصلى‏ىِ ‏قطعه ـ یعنى گفت‏وگو با آمر را ـ مترجم ‏تغییر داده ‏است.  آمرAmer  در اسپانیایى ‏به ‏معنى‏ىِ "تلخ" است‏ که ‏در این ‏شعر نامِ ‏اصلى‏ىِ ‏شخصِ‏ پیاده ‏بود. احتمالن براى ‏این‏که ‏گویاى خلق‏وخوىِ ‏او یا پیش‏گوىِ ‏سرانجامش‏ باشد. من، ‏نامِ گایاردوGaillardo  را برایش ‏برگزیدم چرا که ‏آمر، در ترجمه ‏نیز به ‏احتمالِ ‏بسیار، معناىِ ‏معادل‏ِ فارسى‏اش (امرکننده) را بر شخصیتِ وى ‏حاکم مى‏کرد. مترجم به ‌جز این، دخالت‏هاى ‏کم ‏و زیادِ دیگرى ‏نیز در ترجمه ‏کرده‏ است که ‏هر کدام ‏دلایلِ ‏خاص خود را دارد.

خواننده ‏تا پایانِ ‏قطعه ‏باید سوارِ آخرین ‏را مرگ‏ تلقى ‏کند. دستکارى‏هایى ‏ که ‏در برگردانِ ‏قطعه صورت‏ گرفته، به‏ تمامى ‏ناظر بر همین ‏هدف ‏بوده ‏است .

چراغ های رابطه از سایت "وازنا" برای انتشار این اثر سپاسگزار است

                   لینک آثار  وشعر های احمد شاملو:

                  http://www.nosratdarvishi.com/sresults.aspx?categ=2